W celu uzyskania dodatkowych informacji lub zakupu książki proszę o kontakt telefoniczny bądź za pośrednictwem email.

Pomoce naukowe w nauczaniu przez zabawę
Kl. I - III

CZY DZIECKO MA PRAWO BYĆ DOBRZE UCZONE WEDŁUG JEGO MOŻLIWOŚCI?

Obserwujemy teraz w naszym kraju szereg poważnych zmian w szkolnictwie podstawowym, nawet na wsi. Celem tych zmian jest wyrównywanie szans w starcie życiowym dziecka ze wsi i dziecka z miasta.
Uczniowie mają dostęp do komputerów, które rozszerzają horyzonty wiedzy. Jednak mało mówi się na temat sposobu nauczania dzieci okresu wczesnoszkolnego.

Ten okres w życiu dziecka jest bardzo ważny, bo decyduje o tym, kim w przyszłości ono będzie. Braki w nauczaniu klas młodszych nie dają możliwości dobrego startu w klasach wyższych.

Nie sposób pominąć obecnej reformy oświaty, wprowadzającej naukę dzieci już w wieku sześciu lat. Z chwilą wyjścia do szkoły sytuacja życiowa i ogólnorozwojowa dziecka ulega zasadniczej zmianie. W warunkach wychowania przedszkolnego i domowego osnową zajęć kierowanych i działalności bardziej swobodnej jest zabawa.

W szkole jest nią nauka i wypełnianie różnych zadań. W przedszkolu przepisy postępowania są bardzo ogólne, natomiast w szkole nauka, w różnych sytuacjach na lekcji i w zajęciach pozalekcyjnych dotyczy konkretnych obowiązków w postaci nakazów i zakazów.
Nagła zmiana warunków życia często stwarza dziecku trudności w przezwyciężaniu nieraz złych przyzwyczajeń, a z drugiej zaś strony w wytworzeniu nowych postaw, sposobu zachowania się w większej zbiorowości.

U niektórych dzieci występują różne defekty pod względem umysłowym i fizycznym. Takie dzieci potrzebują specjalnej realizacji programu nauczania na wszystkich etapach poznania tj. od wrażeń, spostrzeżeń, wyobrażeń, pojęć po umiejętności i sprawności.

Nauczanie w formie zabawy pozwala na wyeksponowanie roli dziecka traktowanego jako podmiotu nauczania, dziecka, które się uczy i korzysta z pomocy nauczyciela. Wymaga to prawidłowego zorganizowania działalności uczniów, w wyniku której mogą oni osiągnąć określone w programie nauczania, umiejętności i sprawności. Ten sposób nauczania zachowałby przedłużenie "okresu przedszkolnego".

W tym okresie dziecko cechuje myślenie konkretno-obrazowe, więc punktem wyjścia w rozumowaniu jest konkret , a połączenie go z elementami zabawowymi, staje się dla ucznia łatwe, proste i przyjemne.

Przez 30 lat pracowałam z dziećmi klas początkowych, stosując metodę zabawy, opracowałam i wykonałam pomoce do takiego nauczania woj. wrocławskie). Pomoce były eksponowane podczas Dolnośląskiej Sesji Postępu Pedagogicznego we Wrocławiu, oraz Sesji Postępu Pedagogicznego w Dzierżoniowie Śląskim. Moja praca magisterska pisana pod kierunkiem prof. Stefana Kaczmarka na Uniwersytecie Wrocławskim, dotyczy nauczania początkowego metodą zabawy. Mój dorobek pedagogiczny został oceniony pozytywnie przez Komisję Ocen Pomocy Naukowych Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Ponieważ w środkach masowego przekazu słyszymy o kryzysie pedagogicznym, a w szczególności wychowawczym w naszych szkołach, postanowiłam udostępnić mój dorobek pedagogiczny nauczycielom interesującym się nowatorstwem pedagogicznym. W ciągu kilku ostatnich miesięcy wykonałam na nowo w swoim mieszkaniu (jestem już na emeryturze), pomoce naukowe, potrzebne podczas nauczania dzieci metodą zabawy w klasach początkowych.

Napisałam opracowanie w formie książki na temat nauczania przez zabawę. Tytuł brzmi "Pomoce naukowe w nauczaniu przez zabawę. Kl. I - III". Praca zawiera opis wykonania pomocy, oraz sposobu ich wykorzystania na poszczególnych etapach poznania.

Oto wnioski wypływające z mojego doświadczenia pedagogicznego:
Na dobre zorganizowanie procesu nauczania miały wpływ specjalnie skonstruowane zestawy pomocy naukowych dla każdego ucznia. Dostateczna ilość pomocy naukowych pozwala na równoczesne wykonywanie przez wszystkich uczniów określonych czynności. Duże rozmiary tych pomocy umożliwiają nauczycielowi dyskretną obserwację pracy wszystkich uczniów (możliwość oceny pracy ucznia bez stresującego odpytywania).

Pomoce naukowe ułatwiają zorganizowanie zajęć na wszystkich etapach poznania:
1. Na etapie poznania czynnościowego pomoce naukowe stanowią zbiór różnych elementów, przy pomocy których dziecko może przeprowadzić rozmaite operacje matematyczne i inne. Stanowią one źródło analizy i syntezy spostrzeżeń, wyróżniania przedmiotów i ich elementów, układów, podobieństw i różnic między nimi.

2. Na etapie myślenia wyobrażeniowego, pomoce naukowe, pozwalają na odwołanie się do czynności przedstawionych na konkretach, które ułatwiają odtworzenie wykonywanych czynności i ich przedstawienie.

3. Na etapie myślenia abstrakcyjnego, pomoce naukowe ułatwiają kontrolę czynności myślowych dziecka, ponieważ ujawniają się one w manipulowaniu nimi. W ten sposób nauczyciel może śledzić myśl dziecka oraz korygować na bieżąco jego błędy. Przy rozwiązywaniu zadań tekstowych, punktem wyjścia, nie był własny tekst, lecz konkretna sytuacja. Uczniowie rozwiązywali zadania, najpierw za pomocą manipulacji na konkretach, dopiero później za pomocą działań na liczbach.

Gry dydaktyczne w dużym stopniu eliminują zbędne czynności np. przepisywanie tzw. słupków i przerysowywanie tabelek. W ten sposób uczniowie uzyskują w stosunkowo krótkim czasie dużą sprawność w rachunku pamięciowym. Drugą zaletą stosowania gier liczbowych jest uzyskanie większej ilości czasu na rozwiązywanie trudniejszych problemów matematycznych i zadań tekstowych.

Zabawa stwarza dziecku możliwość wykazania się własną aktywnością i samodzielnością. Odpowiednia konstrukcja pomocy nauk. pozwala na prowadzenie niektórych fragmentów lekcji w różnych częściach klasy (niekoniecznie w ławkach i pozycji siedzącej).

Na podstawie własnych doświadczeń w pracy z dziećmi ( metoda zabawy ), mogę stwierdzić, że rozwiązywanie problemów nie tylko z zakresu matematyki, o charakterze konkretnym, prowadzi do lepszych wyników, niż rozwiązywanie problemów i zagadnień, którymi uczniowie mniej się interesują.

Z psychologicznego punktu widzenia nauka w formie zabawy (na wszystkich przedmiotach), posiada wielostronne zalety, gdyż proces dydaktyczno - wychowawczy odbywa się drogą działania, która zachęca do aktywnego myślenia, nawet dziecko ociężałe czy nerwicowe. Uczeń pokonuje sytuacje problemowe w oparciu o znane pojęcia, oraz posiadane umiejętności i sprawności. Wykonane czynności prawidłowo świadczą o zasobie posiadanej wiedzy. Działania wyrabiają nawyki ładu i porządku, właściwej organizacji pracy, kształcą umiejętności i sprawności , budzą chęć pokonywania trudności, dążenia do racjonalizatorstwa, wyzwalają możliwości twórcze, dają zadowolenie z osiągniętego celu.

Wykonywaniu czynności towarzyszy ruch, on to właśnie chroni ucznia przed zmęczeniem i wadami postawy. Uczniowie są gospodarzami w swojej klasie, dbają o to, by pomoce były prawidłowo ułożone.

Niektóre pomoce mogą wykonać sami uczniowie, lub ich koledzy z klas starszych. W ten sposób szkoła zyskuje pomoce bez nakładu pieniężnego, ponieważ można je wykonać z materiałów odpadowych : papieru, drewna, tworzyw sztucznych itp.

Istnieje możliwość utworzenia w każdej szkole pracowni do nauki metodą zabawy, pod warunkiem, że dyrektor szkoły (w porozumieniu z nauczycielem uczącym zajęć technicznych i komputerowych) odpowiednio ustawi program zajęć technicznych.

Gry dydaktyczne mogą być stosowane, na zajęciach świetlicowych i innych placówkach opiekującymi się dziećmi. Dobra współpraca nauczyciela z rodzicami, może dodatkowo wpłynąć na urozmaicenie wyposażenia pracowni do nauki metodą zabawy.

Szkoła staje się przyjazna dziecku, co daje przełożenie na dobre wyniki nauczania i wychowania.

Książkę zadedykowałam Dzieciom mającym trudności w nauce.

Irena Budziszewska

E-mail: irena1938@op.pl